ÇAMLIDERE BARAJI NEDEN HİÇ DOLMUYOR?
Ankara Su Durumu Raporları`na ilişkin sorulan soruların başında, Ankara`ya içmesuyu sağlayan diğer tüm barajlardaki doluluk oranları yüzde yüze yaklaşırken Çamlıdere Barajı doluluk oranının neden %30`lar dolaylarında dolanıp durduğu hakkında…
Çamlıdere Barajı bugüne kadar hiç dolmadı çünkü Çamlıdere Barajı, aslında sadece kendisi değildir.
1969 Yılında uygulamaya konulan "Ankara İçmesuyu Master Planı", konunun teknik ve mühendislik yaklaşımlarını, öngörülen kademelendirme öngörülerini, çeşitli istatistiki hesaplamaları ve ileriye dönük tahmin edilen arz/talep dengelerini bir bütün içinde değerlendirmeleri içeriyor. Çamlıdere Barajı`nın yer seçimi ve boyutlandırılması, ki bu 1968 yılı ve öncesi yürütülen mühendislik çalışmaları kapsamında irdelenen çeşitli alternatif çözümler arasından teknik ve ekonomik analizler ve yapılabilirlik (fizibilite) etüt ve hesaplamaları sonucunda verilen planlama kararına dayanmakta. Çamlıdere Barajı da bu kapsamda planlandığı ve projelendirildiği gibi inşaa edilmiş olup, yaklaşık 30 yıldır işletilmektedir.
Adı yukarıda anılan Master Plan`da yer aldığı gibi sadece kendi havzasından gelecek suları depolayacak biçimde projelendirilmemiş olup öngörülen Gerede Sistemi`nden aktarılacak suları da depolayabilecek biçimde ele alınmıştır.
Çamlıdere Barajı`nın yüksekliği, depolama hacmi, Aktif hacmi, Ölü hacmi vb. ölçütler de dikkate alınarak Gerede Ulusu deresinden aktarılacak (ki bu miktar önce yılda 320 milyon metreküp olarak belirlenen (ancak projesinde yapılan son revizyonlarla 230 milyon metreküp), Filyos havzası sularını da kapsayacak biçimde boyutlandırılmıştır.
Çamlıdere Barajı şu anda sadece kendi havzasından gelen suları depolamakta olup çeyrek yüzyılı aşan bir süredir yılda yaklaşık 150 milyon metreküp hamsuyu uzun bir isale hattı ve hat üzerinde yer alan mevcut T1, T2 ve meşhur KINIK Tüneli aracılığıyla (ki bu ana iletim hattı da Gerede Sisteminden eklenecek sular da dikkate alınarak boyutlandırılmış ve inşaa edilmiştir) Ankara İvedik Arıtma Tesislerine cazibeyle (pompajsız yani enerji gideri olmaksızın) aktarmaktadır.
Yani, yapımı sürmekte olan Gerede Tüneli (ki boyu yaklaşık 32 kilometre olan ve tamamlandığında dünyanın en uzun içmesuyu tüneli olacak) işletmeye alınıncaya, Filyos havzası sularını aktarıncaya kadar, mevcut Çamlıdere Barajında ne su seviyesi artacak, ne de bu güne kadar olduğu gibi tam dolu hale gelecektir.
Bu durum doğaldır ve bizler için beklentilerimiz içindedir...
Mevcut haliyle Çamlıdere Barajı, maksimum depolama hacminin sadece dörtte biri ile hizmet vermektedir. Gerede Sistemi tamamlanıp işletmeye açıldığında tam kapasite ile çalışacak, yağışlı dönemlerde zaman zaman % 100 doluluk oranlarına ulaşabilecek ve Ankara`nın 2030`lu yıllara kadar içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacı karşılanmış olacaktır.
B) ANKARA İÇMESUYU MASTER PLANI
Adı geçen "Master Plan" halen yürürlükte olup hedef yılı 2032... Henüz planda öngörülen tesislerin yatırımları tamamlanmadı. Son aşamanın birinci kademesinin inşaatı halen sürüyor! Bu son aşama; ‘Gerede Sistemi`dir...
2004 yılında bu sistemin yatırımı için Japon Devlet Kredi Kuruluşundan (o zamanki kısaltılmış adıyla JBIC) projenin inşaatının toplam yatırım tutarı kadar kredi bulunmuş, taraflarca parafe edilmiş ancak imzalanmasına ramak kala (ki 2004 yılı 12 Mart günü Hazine Müsteşarlığının Mavi Salonunda yapılacak bir törenle imzalanacakken) kredi anlaşmasında taraflardan biri olan Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı 09 Mart günlü yazısı ile bu krediyi istemediğini, Ankara`nın onlarca yıl ek bir su kaynağına ihtiyacı olmadığını, dahası belediye olarak önceliklerinin "METRO" yatırımları olduğunu ve özkaynaklarını kentsel toplu taşımaya ayıracaklarını, dolayısı ile yeni bir kredi geri ödemesi yükü altına giremeyeceklerini gerekçe göstererek reddetmiştir. Ayrıca, Gerede Sistemi formülasyonunu da doğru bulmadıklarını, söz konusu yatırımı daha sonra doğrudan kendilerinin yapacaklarını belirtmişlerdi.
Birkaç yıl sonra 2007`de yaşanan kuraklık gerekçe gösterilerek, hem mühendislik, hem planlama ve hem de uygulama yüzkarası KIZILIRMAK`tan Ankara`ya Su Getirme Projesi oldubittiye getirilerek 2008 yılının ikinci yarısında işletmeye alınmıştır...
C) GEREDE SİSTEMİ İŞLETMEYE ALINDIĞINDA KIZILIRMAK YATIRIMI
NE OLACAK?
Kesikköprü Barajı-İvedik Arıtma Tesisi arasında yer alan 3 paralel hat olarak 130`ar kilometre uzunluğundaki isale hatları, toplam hacimleri 202 000 metreküpü geçen 10 adet büyük su deposuna ve hat üzerinde 5 ayrı noktada bulunan devasa pompa istasyonları kadük olacak ve Kızılırmak hamsuyuna gerek kalmayacaktır!
Kızılırmak`tan Ankara`ya Su Getirme Projesi;
-Kıt kaynakların nasıl savurganca tüketildiğinin,
-Ankara`nın asıl öncelikli sorunları yerine nasıl gündemi değiştirdiğinin,
-Mühendislik ilke ve uygulamalarına nasıl bir kötü örnek olduğunun,
-Belirli kesimlere ve sektörlere nasıl bir büyük rant kapısı açıldığının ve halen sürdürüldüğünün,
-Bir bölümü (büyük çaplı boruları, vanaları, tahliyeleri vb.) toprak altında,
-Bir bölümü (devasa depoları, pompa istasyonları, maslakları vb.) yer üstünde olmak üzere bir ‘ucube abide` olarak mühendislik ve su yapıları tarihinde ibretle anılacaktır…
D) KIZILIRMAK PROJESİ`Nİ HATIRLAYALIM
Kesikköprü Barajı – İvedik Arıtma Tesisi arasındaki Kızılırmak hamsu ana iletim hattı yaklaşık 130 kilometre olup barajdan pompalanan suyun Ankara`ya ulaşması birkaç gün almaktadır. Hat üzerinde toplam hacimleri 202 500 metreküp olan 10 adet büyük depo ile 5 ayrı noktada pompa istasyonları yer almaktadır. Dolayısı ile, Kesikköprü Barajından pompalanmaya başlanan hamsuyun İvedik Artıma Tesisine ulaşması, hat üzerindeki ara depoların doluluk durumları, hattaki arızalar, kayıplar, ara çekimler vb. koşullara bağlı olarak yaklaşık 3-4 günü bulmaktadır.
Mühendislik hata kabul etmez. Hele ki ‘Su Yapıları`nda!
Su, önünde sonunda ‘çatlağını bulur`…
İMO Ankara Şubesi, Ankara Su Çalışma Birimi adına
Hasan Akyar
03 Ağustos 2015